update van 13 juli 2020
In deze update worden de nieuwste cijfers gepresenteerd met betrekking tot de ontwikkeling van de omzet t/m mei 2020 in de grafimediabranche. Daarbij geven we tevens de omzetcijfers over het eerste kwartaal. De cijfers over de ontwikkeling van het aantal faillissementen en van de werkloosheid in de branche zijn in een update van 25 juni opgenomen. Daaruit bleek dat het aantal faillissementen niet sterk piekte in maart t/m mei, maar wel verdubbelde ten opzichte van dezelfde maanden in 2019. De instroom en het lopend aantal van de werkloosheid is wél toegenomen, maar nog niet heel spectaculair. De werkloosheid is in april gestegen van 6,2% in februari naar 6,5%, maar daarna nam de instroom ook weer af.
Ontwikkeling omzet
Uit onderstaande tabel blijkt de dramatische terugval van de omzet in april, voor de totale industrie maar vooral voor de grafimediabranche. 2020 begon voor de totale industrie nog goed met een groei van 2,4% in januari ten opzichte van 2019, maar vanaf februari zette de krimp in met -1% t.o.v. februari 2019. Metname de omzet voor export nam sterk af.
Voor de Grafimediabranche begon 2020 al teleurstellend met een terugloop van -4,8% in januari en -9,7% in februari t.o.v. dezelfde maand in 2019. Grotendeels kan deze terugloop toegeschreven worden aan de al lang gaande zijnde terugloop van de omzet in de Grafimediabranche. In januari was het vooral de omzet voor de interne markt die sterk tegenviel (-9,9%). Het sterker teruglopen van de omzet voor de interne markt en de gunstige groei van de omzet voor de externe markt is niet nieuw maar een al langer bestaande trend binnen de branche.
Vanaf februari zien we in de Grafimediabranche de omzet op zowel de binnenlandse als de buitenlandse markt fors teruglopen. Deze trend neemt dan in maart en april exponentieel toe. In april is de totale omzet inmiddels 42,7% lager dan in 2019. Vooral de omzet voor de externe markt wordt hard getroffen. Deze duikelt in april met zo’n 60% naar beneden. De interne markt duikelt met 33% omlaag. Hieruit is af te leiden dat de coronacrisis vanaf februari sterk negatief uitwerkt voor de export van grafische bedrijven, terwijl vanaf maart de interne markt duidelijk gaat teruglopen.
In vergelijk met de omzetontwikkeling van de totale industrie zien we dat de Grafimediabranche al slecht begon aan 2020, en vervolgens veel sterker door de coronacrisis werd getroffen. Daarbij valt tevens op dat de terugval van de export ten opzichte van de productie voor de binnenlandse markt bij de Grafimediabranche veel groter is dan voor de gehele industrie. De Grafimediabranche is dus erg kwetsbaar voor haar export naar andere (omliggende) Europese landen. Met name voor de export naar België, Duitsland en Engeland, omdat een groot deel van de export van in Nederland geproduceerde grafische producten daar naar toe gaat.
Grafiek 1 toont het resultaat van de beleving van grafische ondernemers via de Conjunctuurenquête van het CBS. Veel grafische ondernemers constateerden al een sterke terugval in hun omzet in het eerste kwartaal, hetgeen door de cijfers in de tabel nu ook in kwantitatieve omvang onderbouwd wordt. Hun prognose voor het tweede kwartaal dit jaar is nog veel negatiever gestemd. Grafiek 2 toont de cijfers van de bezettingsgraad van de productiecapaciteit. Deze was al structureel gedaald van 85% eind jaren negentig naar 74% in 2009, maar daalt in april naar 53,4% ten gevolge van de coronacrisis.
Jos Teunen
senior onderzoeker GOC